- آمار فعلی: وضعیت قزاقستان در سال ۲۰۲۵
براساس داده‌های به‌روز آژانس برنامه‌ریزی استراتژیک و اصلاحات جمهوری قزاقستان، میانگین حقوق ماهانه در کشور در سال ۲۰۲۵ به ۴۳۱٬۶۰۰ تنگه رسیده است که نسبت به سال ۲۰۲۴، ۸.۹٪ افزایش یافته است. با این حال، حداقل دستمزد در همان سطح ۸۵٬۰۰۰ تنگه باقی مانده است.
با وجود افزایش میانگین دستمزد، شکاف درآمدی میان زنان و مردان همچنان پا برجا است:
- میانگین حقوق مردان: حدود ۴۷۰٬۰۰۰ تنگه
- میانگین حقوق زنان: حدود ۳۶۰٬۰۰۰ تنگه
- شکاف درآمدی: بیش از ۲۳٪
به عبارت دیگر، زنان به طور متوسط حدود ۱۱۰٬۰۰۰ تنگه کمتر از مردان درآمد دارند. این تفاوت نشان‌دهنده نابرابری پایدار است که تنها با تفاوت در مهارت حرفه‌ای یا حجم کار توضیح داده نمی‌شود.
2. دلایل اصلی شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق
تقسیم‌بندی افقی: زنان عمدتاً در بخش‌هایی با دستمزد پایین فعالیت دارند، از جمله:
- آموزش و پرورش
- بهداشت و درمان
- خدمات اجتماعی
- امور اداری و حسابداری
در مقابل، مردان بیشتر در بخش‌هایی با درآمد بالا حضور دارند:
- ساخت‌وساز
- فناوری اطلاعات و ارتباطات
- صنعت نفت و گاز
- خدمات مالی
تقسیم‌بندی عمودی: حتی در حوزه‌هایی که اکثریت نیروی کار را زنان تشکیل می‌دهند، آن‌ها به ندرت به موقعیت‌های مدیریتی می‌رسند. برای مثال، در حوزه آموزش، اگرچه بیشتر کارکنان زن هستند، اما سهم زنان در پست‌های مدیران مدارس کمتر از ۴۰٪ است.
نقش کلیشه‌های اجتماعی
در جامعه قزاقستان، نقش سنتی زن به‌عنوان «نگهدارنده خانواده» هنوز غالب است. این تفکر به دو شکل بر بازار کار تأثیر می‌گذارد:
- کارفرمایان نگران‌اند که زنان بیشتر به مرخصی زایمان می‌روند یا خواستار ساعات کاری منعطف می‌شوند.
- بسیاری از زنان نیز پس از بچه‌دار شدن، تمایل کمتری به پیشرفت شغلی دارند.
این موانع نامرئی مانع رشد حرفه‌ای و افزایش حقوق زنان می‌شود.
اشتغال نیمه‌وقت و فریلنسری
طبق داده‌های وزارت کار، در سال ۲۰۲۴، بیش از ۲۸٪ از زنان در قزاقستان به صورت نیمه‌وقت کار می‌کردند، در حالی که این رقم در مردان حدود ۱۰٪ بود.
دلایل این امر شامل:
- لزوم مراقبت از فرزندان یا اعضای خانواده
- کمبود شغل تمام‌وقت در مناطق دورافتاده
- گرایش به اشتغال غیررسمی
اشتغال نیمه‌وقت درآمد را کاهش داده و مزایای اجتماعی و بازنشستگی را محدود می‌کند.
تفاوت در راهبردهای شغلی و مذاکره
بررسی‌ها نشان می‌دهد که زنان کمتر از مردان برای افزایش حقوق یا ترفیع شغلی مذاکره می‌کنند. تنها ۱۷٪ از زنان گفت‌وگو با کارفرما درباره حقوق خود را آغاز کرده‌اند، در حالی که این رقم در مردان ۴۲٪ است.
این تفاوت ناشی از فشارهای فرهنگی، ترس از برچسب «زیاده‌خواه» و نگرانی از درگیری است.
3. قوانین و اقدامات دولتی
قانون اساسی قزاقستان و قانون «برابری حقوق و فرصت‌ها میان زنان و مردان» به طور رسمی چارچوب حقوقی برابری جنسیتی را فراهم کرده‌اند. با این حال:
- نظارت سیستماتیک بر حقوق براساس جنسیت انجام نمی‌شود.
- شرکت‌ها ملزم به انجام حسابرسی جنسیتی نیستند.
- برای نابرابری دستمزدی هیچ جریمه مشخصی تعیین نشده است.
برنامه‌های ملی و محدودیت‌ها
در چارچوب استراتژی ملی برابری جنسیتی تا سال ۲۰۳۰، اهدافی مانند:
- ارتقاء نقش زنان در اقتصاد دیجیتال
- حمایت از کارآفرینی زنان
- تدوین سازوکارهای «دستمزد برابر برای کار برابر» در نظر گرفته شده است.
با این حال، اجرای این برنامه‌ها عمدتاً در شهرها انجام می‌شود و مناطق روستایی همچنان با مشکلات زیادی مواجه‌اند.
4. پیامدهای اجتماعی و اقتصادی زنانه شدن فقر:
زنان، به‌ویژه مادران تنها، بخش بزرگی از جمعیت در معرض فقر را تشکیل می‌دهند. دستمزد پایین، فشار زیاد و دسترسی محدود به وام، آن‌ها را در چرخه‌ای از نابرابری گرفتار می‌کند.
زیان برای اقتصاد
برآوردهای بانک جهانی نشان می‌دهد که کاهش شکاف دستمزدی می‌تواند در بلندمدت تولید ناخالص داخلی قزاقستان را بین ۶ تا ۹ درصد افزایش دهد. این امر با افزایش مشارکت اقتصادی زنان و افزایش قدرت خرید آن‌ها محقق می‌شود.
گرایش به اقتصاد غیررسمی
به دلیل تبعیض و بی‌اعتمادی به کارفرمایان، زنان بیشتر به فریلنسری، کسب‌وکارهای کوچک و اشتغال غیررسمی روی می‌آورند. این موضوع درآمدهای مالیاتی و بازنشستگی را کاهش داده و آسیب‌پذیری اقتصادی زنان را افزایش می‌دهد.
5. چالش‌های دوران دیجیتال
دیجیتالی شدن اقتصاد در سال ۲۰۲۵، هم فرصت است و هم تهدید:
- کمتر از ۲۰٪ کارکنان حوزه فناوری اطلاعات را زنان تشکیل می‌دهند.
- بسیاری از استارتاپ‌ها توسط مردان راه‌اندازی می‌شوند.
- الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در استخدام ممکن است تبعیض‌های موجود را تقویت کنند.
کار از راه دور و افزایش فشارهای خانگی در دوران پساکرونا باعث استرس، فرسودگی شغلی و کند شدن پیشرفت حرفه‌ای زنان شده است.
6. راهکارهای پیشنهادی
شفافیت پرداخت دستمزد
باید سامانه گزارش‌دهی اجباری بر مبنای جنسیت در شرکت‌های بزرگ اجرا شود تا:
- اشکال پنهان تبعیض شناسایی شود،
- کارفرمایان به اجرای سیاست‌های برابر ترغیب شوند.
حمایت از زنان در حوزه STEM و کارآفرینی
گسترش برنامه‌های حمایتی، گرنت‌های دولتی و مربی‌گری برای دختران و زنان در رشته‌های مهندسی، فناوری و کسب‌وکار ضروری است — از سطح آموزش ابتدایی گرفته تا دانشگاه.
اصلاح قوانین کار
ضروری است که انجام حسابرسی جنسیتی در شرکت‌ها الزامی شود و در صورت نابرابری سیستماتیک، جریمه‌هایی برای کارفرمایان تعیین گردد.
آموزش و پروژه‌های رسانه‌ای
باید محتوای آموزشی و رسانه‌ای با هدف شکستن کلیشه‌های جنسیتی بازنگری شود. نسل جوان باید زن را نه فقط به عنوان مادر یا همسر، بلکه به عنوان رهبر، دانشمند و کارآفرین نیز ببیند.
نکته:
اگرچه میانگین حقوق در قزاقستان در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته، اما زنان همچنان به طور معناداری کمتر از مردان درآمد دارند. این مسأله بازتابی از مشکلات ساختاری جامعه قزاقستان، از جمله تفکیک جنسیتی بازار کار و کلیشه‌های فرهنگی است. رفع شکاف جنسیتی تنها یک خواسته اجتماعی نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای توسعه پایدار کشور است. صرفاً با ادغام کامل اقتصادی زنان، قزاقستان خواهد توانست ظرفیت‌های انسانی و اقتصادی خود را به‌طور کامل تحقق بخشد.
آستانه قزاقستان
منبع:
نظر شما